EDEBİYATTA ENLER






Edebiyatımızda noktalama işaretini, ilk kez Şinasi “Şair Evlenmesi” nde kullanmıştır.
Edebiyatımızda ilk çeviri roman, Kamil Paşa’nın yaptığı Telemak’tır.
Edebiyatımızda ilk roman, Taaşşuk-u Talat-ı Fitnat’tır.
Edebiyatımızda ilk köy romanı, Nabizade Nazım’ın “Karabibik” adlı eseridir.
Edebiyatımızdaki ilk realist romancı Recaizade Mahmut Ekrem’dir.
Edebiyatımızdaki ilk realist roman Araba Sevdası’dır yazarı Recaizade Mahmut Ekrem’dir.
Edebiyatımızda ilk edebi roman, Namık Kemal’in “İntibah” adlı eseridir.
Edebiyatımızda ilk psikolojik roman, Eylül’dür (Mehmet Rauf)
Edebiyatımızda ilk tarihi roman, Namık Kemal’in “Cezmi” adlı eseridir.
Edebiyatımızda ilk kadın romancı Fatma Aliye’dir.
Edebiyatımızda ilk makaleyi Şinasi yazmıştır. (Tercüman-ı Ahval Mukaddimesi)
İlk tiyatro Şinasi’nin Şair Evlenmesi’dir.
Edebiyatımızdaki ilk pastoral şiir A.Hamit Tarhan’ın Sahra adlı şiiridir.
Edebiyatımızdaki ilk psikolojik roman denemesi Nabizade Nazım’ın Zehra adlı eseridir.
Edebiyatımızda çoçuklar üzerine yazılmış ilk eserler Nabi’nin Hayriye’si ve Sümbülzade Vehbi’nin Lütfiye’sidir.
Edebiyatımızdaki ilk eleştirmen Namık Kemal’dir.
İlk çoçuk yayınımız ise Eftal ve Mümeyyizdir.(1869)
Türk Edebiyatı’nda bilinen ilk çocuk gazetesi Çocuklar İçin Mümeyyiz’dir.
Aşık Veysel ilk olarak A.Kutsi Tecer tarafından Türk halkına tanıtılmıştır.
Hazine-i Evrak ilk edebiyat dergimizdir.
Türk Edebiyatı’nda iç monolog tarzı yazılmış ilk roman Bir Düğün Gecesi’dir.(A.Ağaoğlu)
Türk Edebiyatı’nda yayınlanmış ilk öykü kitabı Emin Nihat Tarlan’ın Müsameratname’dir.(1872)
Türk Edebiyatı’nda mensur şiir yazımı ilk defa Halit Ziya ile başlar.
Türk Edebiyatı’nda post-modern tarzda eser veren ilk yazarımız Oğuz Atay’dır.(Tutunamayanlar)
Türk Edebiyatı’nda batıdan yapılan ilk fabl çevirisi Şinasi tarafından yapılmıştır.
Türk Edebiyatı’nda yazıya geçirilen ilk masallar Billur Köşk Masalları’dır.
Türk masalları ilk defa yurt dışında 16.Lui döneminde Fransa’da yayınlanmıştır.
Türk masallarını ilk defa derleyen İ.Kunoş adlı Macar bilim adamıdır.
Divan Edebiyatı’nın ilk şairi Hoca Dehhani, son şairi ise Şeyh Galip’dir.
İlk yerli çizgi roman, Türk Kahramanı Köroğlu’dur.(1953)
Ülkemizde ilk çocuk çizgi roman türü Kara Maske’dir.(1943)
Dünyada ilk özgün çizgi roman New Fund’dur.(1935)
Dünyada ilk özgün çizgi macera hikayesi Dick Tracy’dir.(Chester Gould)
Dünyada ilk kez resimle yazıyı birleştiren, konuşma balonları hazırlayan ressam William Hogarth’tır.(1697-1908)
Beyanname ile yayın hayatına giren ilk edebiyat topluluğu Fecr-i Ati’dir.
Cumhuriyet sonrası ilk beyanname yayınlayan edebi topluluk Yedi Meşaleciler’dir.
Yahya Kemal bütün şiirlerini aruzla yazmıştır, yalnız Ok şiiri hece vezni ile yazmıştır.
Kutatgu Bilig ilk Türk dünyası ansiklopedisidir.
İlk yerli çizgi roman Türk Kahramanı Köroğlu’dur.
Ülkemizdeki ilk çocuk çizgi roman türü Kara Maske’dir.
Aruzla yazılan ilk manzum tiyatro eseri Eşber’dir.(A.Hamit Tarhan )
Heceyle yazılan ilk manzum tiyatro eseri Binnaz’dır.(Y.Ziya Ortaç)
İlk bibliyoğrafya Keşfiz-Zünun’dur. (K.Çelebi)
İlk hatıra kitabı Babürname’dir. (Babürşah)
İlk hamse yazarı Ali Şir Nevai’dir.
Edebiyatımızdaki ilk antoloji Harabat’tır. (Z.Paşa)
Edebiyatımızdaki ilk atasözleri kitabı Durub-ı Emsal-i Osmaniye’dir. (Şinasi)
İlk mizah dergisi Diyojen’dir. (Teodor Kasap)
Edebiyatımızdaki ilk hikaye kitabı Letafet-i Rivayet’tir. (A.Mithat)
Basılan ilk küçük hikaye kitabı Küçük Şeyler’dir. (S.Sezai, ilk gerçekçi hikaye)
Edebiyatımızdaki ilk fıkra yazarı Ahmet Rasim’dir.
Bilinen ilk Türk yazarı Yollug Tigin’dir.
İlk siyasetname eseri Kutadgu Bilig’tir.
İlk mensur şiir yazarı R.Mahmut Ekrem’dir.
İlk sözlük kitabımız Divan-i Lügatit Türk’tür. (K.Mahmut)
İlk sosyolog Ziya Gökalp’tir.
İlk edebi tartışma Ziya Paşa ile Namık Kemal arasında olmuştur.
Ülkemizdeki ilk Müslüman kadın tiyatrocu Afife Jale’dir.
Edebiyatımızdaki  batı roman tekniklerine uygun ilk 
modern roman Mai ve Siyah’tır. (Halit Ziya)
Dünyada bilinen en eski destan Gılgamış’tır.
Dünyadaki ilk kadın romancı Afraben’dir (Afrahat)
Dünya edebiyatındaki ilk realist roman Madama Bovary’dir.
Türk Edebiyatı’ndaki ilk deneme yazarı Nurullah Ataç’tır.
İlk tezkiremiz Mecalis’ün Nefais’tir. (A.Şir Nevai’dir)
İlk mizah gazetemiz Diyojen’dir. (N.Kemal)
Matbaada basılan ilk kitabımız Vankulu Lügatı’dir.
Türkler’in kullandığı ilk alfabe Göktürk Alfabesi’dir.
İlk edebi topluluk Servet-i Fünun’dur.
İlk divan sahibi sanatçımız Yunus Emre’dir.
Türk şiirinin en eski lirik şiir örneği Aprın Çar Tigin’dir.
Nobel edebiyat ödülünü ilk kez İsviçre kazandı.
Türkçe’nin ilk gramer kitabını Baskakov yazmıştır.
Aydınlar arasında heceyi ilk kez deneyen sanatçı M.Emin Yurdakul’dur.
Şiirde ilk defa Türk kelimesini kullanan sanatçımız M.Emin Yurdakul’dur.
Serbest müstezatı aruzla deneyen ilk şairimiz Tevfik Fikret’tir.
Şiirde noktalama işaretini ilk kez kullanan Servet-i Fünun sanatçısı Tevfik Fikret’tir.
Divan Edebiyatı’nın Sebk-i Hindi tarzının ilk temsilcisi Naili’dir.
Edebiyatımızda serbest vezni ilk kez Nazım Hikmet kullanmıştır.(1929)
Edebiyatımızda anjabmanı ilk kez Tevfik Fikret kullanmıştır.
İlk Türkçe gazete 1831′de kurulan Takvim-i Vaka’dır.
İlk Türkçe özel gazete 1860′da kurulan Tercüman-ı Ahval’dır.
Dünyada bilinen en uzun destan Kırgızlar’ın Manas Destanı’dır.
En uzun ömürlü edebiyat dergimiz 1933 yılında çıkmaya başlayan Varlık Dergisi’dir.
Türkiye’de lügat sözlük hakkında yazılan ilk lügat Bir Lügat Bulamadım’dır.(M.Doğan)
Hayat hikâyesini İngilizce yazan ilk yazarımız Halide Edip Adıvar’dır.
Türkiye’de kurulan ilk kadın derneği kurucularından biri Halide Edip Adıvar’dır.
Atatürk’e muhalefet olan ilk kadınlarımızdan biri Halide Edip Adıvar’dır.
Sürgüne gönderilen ilk kadınlarımızdan biri Halide Edip Adıvar’dır.

EDEBİYATTA İLKLER

*İlk yerli tiyatro eseri:Şinasi / Şair Evlenmesi /1859
*İlk yerli roman :Şemsettin Sami / Taaşşuk-ı Talat ve Fıtnat
*Batılı tekniğine uygun kusursuz ilk roman :Halit Ziya Uşaklıgil/Aşk-ı memnu
*İlk çeviri roman :Yusuf Kamil Paşa/ Fenelon’dan Telemak /1859
*İlk köy romanı :Nabizade Nazım / Karabibik
*İlk psikolojik roman:Mehmet Rauf / Eylül
*İlk realist roman :Recaizade Mahmut Ekrem / Araba Sevdası
*İlk resmi Türkçe gazete :Takvim –i Vakayi
*İlk yarı resmi gazete :Ceride-i Havadis
*İlk tarihi roman :Namık Kemal / Cezmi , Ahmet Mithat /  Yeniçeri
*İlk özel gazete :Tercüman-ı Ahval / Şinasi ile Agah Efendi
*İlk pastoral şir:A.Hamit Tarhan /Sahra
*İlk şiir çevirisini yapan ,ilk makaleyi yazan ve noktalama işaretlerine ilk kez  kullanan ilk Türk gazeteci :Şinasi
*Aruzla ilk manzum tiyatro eseri yazan :A.Hamit /Eşber veya Sardanapal
*Heceyle yazılan ilk manzum tiyatro eseri:A.Hamit/Nesteren
*İlk bibliyografya:Keşfü’z Zünun /Katip Çelebi
*İlk hatıra kitabı :Babürşah /Babürname
*İlk hamse yazarı :Ali Şir Nevai
*İlk tezkire :Ali Şir Nevai /Mecalisün Nefais
*İlk antolojisi:Ziya paşa /Harabat
*İlk atasözleri kitabı :Şinasi /Durub-i Emsal-ı Osmaniye
*İlk mizah dergisi:Diyojen /Teodor Kasap
*İlk hikaye kitabı :A:Mithat /Letaif-i Rivayet
*İlk fıkra yazarı :Ahmet Rasim
* Türkçe yazılan ilk kitap :Kutadgu Bilig
*İlk siyasetname :Kutadgu Bilig
*İlk mensur şiir örneklerini veren :Halit Ziya
*Şiirde ilk defa Türk kelimesini kullanan :Mehmet Emin Yurdakul
*Dünya edebiyatındaki ilk modern roman :Cervantes/Don Kişot
*İlk makale :Tercüman-ı Ahval Mukaddimesi
*İlk edebi bildiriyi yayımlayan topluluk:Fecr-i Ati
*Mesnevi tarzında yazılmış ilk eser : KUTADGU BİLİG
*İlk seyahatname : MİR’ATÜL MEMALİK / SEYDİ ALİ REİS
*İlk Edebiyat tarihçimiz:  Abdulhalim Memduh Efendi
*Batı anlayışındaki ilk edebiyat tarihçimiz: Fuat Köprülü
*Dünya edebiyatındaki ilk hikayeci ve eseri: Boccaio Decamkeron
*Sahnelenen ilk tiyatro: Namık Kemal / Vatan yahut Silistre

Şiir Nedir ?




Şiir nedir?
Şiir, genel manasıyla dilin ve nazmın kişisel ve üstün bir zevkle bir arada kullanımından ortaya çıkan bir sanat eseridir. Bu tanım üzerinde genel bir konsensüs olmamasına rağmen, bu şekilde tarif edilebilir. Şiirler, görüntü olarak mısralardan ve mısra kümelerinden meydana gelmektedir. Şiirlerle ilgili birçok şey söylenmiştir. Bu söylenenlerin tamamı, şiirin bir yönünü ele alan ve öne çıkaran sözler ve tanımlamalardır. Bunların hiçbiri, şiiri tam manasıyla tanımlayan ve açıklayan anlatımlar olamamıştır.
Şiir çeşitleri
Farklı türlerde yazılan şiirler vardır. Bunlar anlatımlarına göre isimlendirilmektedirler:
Lirik şiirler: Coşkunluk ve içlilik olan şiirlerdir. Yani, fikir ve bilgi maçlı değil, daha ziyade duyguları öne çıkaran, gönle hitap eden, estetik ve heyecan uyandıran şiirlerdir.
Epik şiirler: İçeriğinde kahramanlık, vatan sevgisi, yiğitlik ve savaş unsurları bulunan şiirlerdir. Hamasi ve destani şiirlerde denilebilir.
Didaktik şiirler: Bir bilgi, fikir veya bir şeyi öğretmek maksatlı olan şiirlere verilen isimdir.
Pastoral şiirler: Doğa ve tabiatın güzelliklerini, kır ve çoban hayatını tüm çıplaklığıyla ortaya koyan, bunlarla duygusal bir bağ kurulmasını ve sevgi uyandırmayı amaçlayan şiirlerdir.
Satirik şiirler: İnsan hayatının kusurlu yönlerini ortaya koymak için yazılan yergi içeren şiirlerdir.
Şiirin kavramları
Şiir, nesirden yani düz yazıdan ölçü, mısra ve ahenk gibi unsurlarla ayrılmaktadır.
Şiir diğer adıyla nazım biçiminde olan yazılara manzum, bunların her bir parçasına da manzume denmektedir.
Mısra: Ölçülü ve anlamı olan bir satırlık nazım birimine mısra ya da dize denmektedir.
Nazım Birimi: Şiiri meydana getiren mısra ( dize ) kümelerine nazım birimi denmektedir. Dörtlük, bend veya beyit.
Beyit: Ölçüsü aynı olan ve anlam itibariyle bütünlük oluşturan, iki dizeden meydana gelen nazım birimine verilen isimdir.
Ölçü: Dizelerin hece sayılarına ya da hecelerin ses değerine bağlı olarak uyum içinde olmalarına ölçü ya da vezin denilmektedir.
Hece Ölçüsü: Dizeleri meydana getiren sözcüklerin hece sayılarının eşit olmasına dayandırılan bir ölçüdür. Hece ölçüsü olan şiirler okunurken, bazı yerlerinde durulmaktadır ve bu yerlere durak denilmektedir. Bu durak yerleri sözcüğün sonunda olurlar.
Aruz Ölçüsü: Dizelerdeki hecelerin kısalığına ve uzunluğuna bağlı olarak, açık veya kapalı olmasına göre düzenlenmesine denmektedir. Kısa heceler nokta ( . )  ile uzun heceler de çizgi ( – ) ile gösterilmektedir.
Serbest Ölçü: Aruz ölçüsündeki gibi hecelerin uzunluk veya kısalıkları dikkate alınmaz. Buna serbest ölçü denmektedir.
İmale: Aruz vezni kalıbına uyum sağlamak için, kısa hecelerin uzun hece olarak sayılmasına denilmektedir.
Zihaf: Bu ölçü ise, uzun olan hecelerin kısa olarak okunmasıdır

Sagopa Kajmer Dizeleri



bundan sonra laf yaparken bir değil iki aşama düşün.
ikinci mektuba cevap yoksa birdeki yazını düşün.

derdim kadar olsaydı kuvvetim, benimle baş edemezdi kasvetim.

intihar ederken bile ya ölürsem kaygısı...

istisnalar kaideyi bozmaz.


Sapına kadar erkekte oIsan kadına eI kaIkmaz

Hayatta 2 şeye güveniyorum; biri aynaya baktığım da GÖRDÜĞÜME diğeri yukarıya baktığımda GÖREMEDİĞİME

Yabancı görmedikçe köpek deIice havIamaz.


Zamanında anIattım ANLAMADIN , sonunda anIattım AĞLADIN , neyse anIıcağın diIden soIuyorum ; Sen kaybettin


Gözümde Nice ırmak sakIı akisi durmaz.. 


OIması gereken şeyIerin adını iyiIik yapmak koymuşIar.

GeIirken ne getiriIir ki giderken ne götürüIür


Benim yumrukIarımın içi boş, korkma yakmaz canını. 






Ben kuş gribi sen tavuk!..

Çocuk buna aIış, IafIa sağIanamaz barış

Derste kopya çekerek aIınan notIa bi bok oImaz..

En Kötü ZamanIarımda Arkadaşımdı YaInızIığım




Bendeki buz söndürüyor ağır ateşleri, 
Yakmaya çalıştığım kısa çıralar nemli, 
Karaya oturmuş geminin tayfasındanım kabaca, 
Ruh halim, ejderhaya kafa tutan bir atmaca. 

Gönlümün cennetine koyduklarım ve cehenneminde yaktıklarım. 
Ne çok şey anlatıyor, gözlerine baktıklarım, 
Çok şey anlatıyor, gözümden akıttıklarım, 
Ahmak ıslatanlarım. 







Beni yangın paklar! Kor olur canım ağlar, yetmez binbir ahh..

Varlık ruhu terkeder,gözün gözümden ayrılınca..

Bana bir çiçek bulun solmayan. Bir yer bulun güneşi batmayan. Bir dil bulun yalanı olmayan ...

Derdi veren çözümünü unuturmu hiç ?







Düşmez kalkmaz bir ALLAH 'tır Uyan...!

Geceyi yırt ve ileri bak güneşin orda bak!

Beni ancak bir ama gördü göremeden anladı neler hissettiğimi...

Rabbim emri verse inan taş üstünde taş kalmaz.

İznim olmadıkça alamazsın bendekini benden.. Egerki alsan hesap sorar bendeki senden..